Lenen als zelfstandige: het volledige (financiële) plaatje
Wat zie ik veel ondernemers doen? Ze beginnen klein, starten met zo weinig mogelijk investeringen en denken daarbij niet aan lenen als zelfstandige. “Lenen? Woeh, nee!” Dus wordt de hele spaarpot aangesproken. En wat gebeurt er dan?
Het eigen kapitaal dat ze in hun zaak stoppen, gaat er sneller door dan verwacht. En het beetje winst dat er komt (als het al goed gaat), investeren de meesten direct weer in hun zaak. Zo blijft er bitter weinig cash over en zijn er constante geldzorgen. 😰
Daarom pleit ik in dit blogartikel vóór lenen als zelfstandige. Of je nu starter bent of doorgroeier, kapitaal lenen is het beste wat je kan doen om je bedrijf gezond te laten groeien. Hieronder lees je wat, waarom, hoe en welke zakelijke kredieten er bestaan in Vlaanderen.
Lenen als zelfstandige: waarom?
Vlaamse zelfstandigen hebben schrik om te lenen, echt waar. Die angst zit diepgeworteld, want de meesten onder ons zijn zo opgevoed: “Als je ’t niet kan betalen, moet je ’t niet doen!” Maar als je al je geld uitgeeft, ben je ’t wel direct kwijt. En dan mag er niet al te veel verkeerd gaan.
Wil je ondernemen? Kies er dan voor om financieel gezond te ondernemen. Dat wil zeggen: hou altijd een bepaald potje op je rekening om te kúnnen ondernemen. Want je hebt inkomsten, maar ook uitgaven. Zorg dat je alles op elk moment kan betalen.
Zakelijke kredieten: waarvoor kan je lenen?
Lenen als zelfstandige doe je best voor investeringen, niet voor je exploitatiekosten:
- Investeringen dienen om op te starten of door te groeien, zoals de aankoop van machines, werkmateriaal, bestelwagen, pc, website, kantoorinrichting, … . Hiervoor neem je dus wel een krediet.
- Exploitatiekosten komen maandelijks tot jaarlijks terug, zoals de huur van je handelspand, abonnementen, verzekeringen, … daar leen je niet voor. Die kosten moet je zo kunnen betalen.
💡 Maar geld lenen kost toch ook geld?
Klopt. Als je leent, betaal je niet alleen het geleende kapitaal terug, maar ook de interesten. Je betaalt meer terug dan het bedrag dat je leent. Maar die afbetaling wordt wel over x-aantal jaar gespreid, zodat je er veel comfortabeler bijzit in je cashflow. Dat geeft niet alleen gemoedsrust, maar ook ruimte om sneller te groeien.
Welke leningen bestaan er voor zelfstandigen?
Grofweg kan je aankloppen op 3 plaatsen voor een lening als zelfstandige:
- bij de bank
- bij de overheid
- bij je familie of vrienden
1. Lenen bij de bank
Dacht je direct aan de bank voor je zakelijk krediet? Prima. De bank hoort je eerste partner te zijn. Die ziet je ook graag komen, maar wil het risico voor zichzelf natuurlijk zo laag mogelijk houden.
Grootbanken zoals KBC, Fortis, Dexia, ING, … zijn het gewoon om met ondernemers te werken. Zij kunnen balansen lezen, begrijpen ondernemers, weten met welke kosten je te maken hebt. Ga gerust eens praten en polsen of de bankier in je buurt écht met je meedenkt.
Bij de bank klop je traditioneel aan voor:
- Investeringskrediet: een zakelijke lening voor je investeringen.
- Hypothecair krediet: een zakelijke lening om je eigen handelspand te kopen.
- Straight loan of ‘vast voorschot’: neem je op bij een tijdelijke (grote) behoefte aan cash en betaal je pas terug na die periode.
Bijvoorbeeld: een kledingwinkel koopt in juni de wintercollectie al aan, neemt hiervoor een straight loan en hoeft dit pas in februari terug te betalen. Omdat dan de return voorhanden zal zijn. - Kaskrediet: laat je toe om onder nul te gaan op je rekening. Opgelet: dit is een heel duur krediet en niet echt aan te raden. Wanneer wel?
Bijvoorbeeld: je klanten betalen niet op tijd en jij moet dringend je leveranciers betalen.
💡 Extra gezonde leentips
> Moet je je voorraad aanvullen of wil je een nieuw artikel introduceren en leg je daarom een nieuwe voorraad aan? Ga hiervoor dan ook een financiering aan, maar nooit een kaskrediet.
> Ga je structureel onder nul, dan heb je structurele problemen en dien je het helemaal anders aan te pakken. Een herstructurering van je leningen is dan zeker aan de orde.
2. Lenen bij de overheid
Soms schuift de bank de overheid naar voor als financieringspartner. Participatiemaatschappij Vlaanderen (PMV) is de holdingmaatschappij voor de Vlaamse Overheid en biedt financieringsproducten aan voor Vlaamse kmo’s.
Op de website van VLAIO staat een uitgebreide en heldere uitleg over deze leningen voor zelfstandigen:
- Voor wie? Kmo’s & vzw’s in hoofdberoep (< 4 jaar)
- Voor wat? Financiering van investeringen & werkkapitaal
- Achtergestelde* lening van max. € 100.000 aan 3,5 %
Klik hierboven op de titel om alle voorwaarden en uitsluitingen te raadplegen.
2. Cofinanciering voor doorgroeiers
- Voor wie? Kmo’s & vzw’s in hoofdberoep
- Voor wat? Cofinanciering van investeringen & werkkapitaal
- Achtergestelde* lening van max. € 350.000 aan 3,5 %
Klik hierboven op de titel om alle voorwaarden en uitsluitingen te raadplegen.
*Wat is een achtergestelde lening?
Dit is een lening waarbij de geldverstrekker (in dit geval de overheid) bij een faillissement van jouw bedrijf ‘achtergesteld’ wordt op andere schuldeisers. Dat wil zeggen dat de gewone schuldeisers eerst hun geld krijgen. Met andere woorden: de overheid is bereid een vrij groot risico te nemen én maakt je bedrijf zo aantrekkelijker voor andere investeerders.
💡 Opgelet: overheid = veel papierwerk!
Leningen van de overheid vragen veel papierwerk. Terwijl de ervaring me in al die jaren heeft geleerd dat je met een goed onderbouwd financieel plan de bank wel meekrijgt in je verhaal. In dit plan bereken je zorgvuldig wat je nodig hebt om de eerstkomende 3 jaar door te komen zonder extra leningen of investeringen.
Als de bank toch vindt dat de overheid een geschikte financieringspartner is, dan moet je die piste wel volgen, natuurlijk. Maar ga niet in eerste instantie zelf aankloppen bij de overheid.
3. Winwinlening bij familie & vrienden
Tot slot kan je als zelfstandige kiezen voor een Winwinlening, ook een initiatief van PMV. Maar bij dit zakelijk krediet leen je centen van familie, vrienden of kennissen die op hun beurt een mooie interest ontvangen én fiscaal voordeel krijgen op hun personenbelasting.
- Voor wie? Kmo’s & vzw’s in hoofdberoep en bijberoep
- Voor wat? Lening van particulieren voor financiering investeringen & werkkapitaal
- Voordeel: achtergestelde lening tot € 300.000 tegen lage rentevoet
Klik hierboven op de titel om alle voorwaarden en uitsluitingen te raadplegen. Zo mag je bijvoorbeeld niet lenen van je (huwelijks)partner of van je werknemers.
🍷 Een korte situatieschets:
- Mieke heeft een lokale winkel in Spaanse wijnen en wil uitbreiden naar een tapasbar. Haar broer Rik heeft de middelen om te investeren in Miekes businessdroom.
- Met een Winwinlening kan Rik tot 75.000 euro lenen aan Mieke gedurende 5 tot 10 jaar.
- Rik krijgt hiervoor, naast een mooie interest, ook een jaarlijks belastingkrediet van 2,5 % op het openstaande kapitaal. Een mooie bonus van de fiscus!
- Als blijkt dat Mieke niet kan terugbetalen, krijgt Rik 30 % van het verschuldigde bedrag terug via een eenmalig belastingkrediet.
- Mieke kan tot 300.000 euro Winwinleningen aangaan van verschillende personen, met een maximum van 75.000 euro per kredietgever.
De rentevoet is gebaseerd op de wettelijke rentevoet die van kracht is op de datum waarop de Winwinlening wordt afgesloten. Voor 2024 bedraagt die 5,75 %. Daardoor mag de rente van een Winwinlening afgesloten in 2024 liggen tussen 2,85 % en 5,75 %.
💡 ‘Gewoon’ centen lenen van de bomma?
Dat kan ook. Je bent volledig vrij om als zelfstandige te lenen van familie en zelfs van je eigen spaarboekje, zónder Winwinlening. Dan ben je ook vrij om terug te betalen hoe en wanneer je wil.
Ofwel stel je hiervoor een renteloos plan op, geen enkel probleem. Kom je wel een interestvoet overeen, hou dan rekening met 30 % roerende voorheffing. Maak in dit geval een simpel leningscontract op. Je boekhouder heeft altijd een blanco contract liggen met alle nodige details.
Vergeet niet de roerende voorheffing door te storten aan de dienst Roerende Voorheffing van het belastingkantoor. Doe dat jaarlijks of eenmalig bij de start van de lening.
Hoeveel lenen als zelfstandige? Hoeveel eigen inbreng?
Hoeveel je precies moet/kan lenen als zelfstandige bereken je in je financieel plan. Als je op voorhand al zorgt voor een gezond investeringsbeleid (niet te veel, niet te weinig), dan beperk je de risico’s.
Maak dit helder van tevoren:
- Wat heb ik allemaal nodig om goed te kunnen ondernemen?
- Hoeveel eigen middelen / inbreng heb ik ter beschikking?
- Hoeveel kan ik afbetalen per maand om tegelijk gezond te groeien?
Ondernemen zonder eigen middelen is moeilijk. Je eigen inbreng is alles wat jijzelf inbrengt van je spaarboek, zowel zakelijk als privé. Ik raad starters altijd aan om eerst een eigen potje op te bouwen.
Voor zakelijke leningen hanteert de bank doorgaans de 80/20-regel: 80 % lenen + 20 % eigen middelen. Voor een bedrijfswagen leen je vaak wel 100 %, omdat die wagen als onderpand wordt gebruikt. Maar hoe meer risico je investering inhoudt, hoe meer eigen inbreng de bank verlangt. Dat wel.
Kan je die 20 % eigen inbreng niet ophoesten? Dan is mijn advies: plooi jezelf niet dubbel, laat een paar investeringen vallen en smeer je ondernemersplannen breder uit. Dan groei je trager, akkoord. Maar nog altijd op een gezonde manier.
💡 Weten of je goed bezig bent? Ontdek het hier: De financiële gezondheid van je bedrijf (en andere bedrijven) checken.
Hoeveel je precies kan lenen als zelfstandige hangt af van bank tot bank én van het moment. Daarom is het slim om twee bankpartners te hebben. Want op het moment dat jij een zakelijke lening nodig hebt, wil of kan de ene bank misschien niet meegaan in je verhaal … maar de andere wel. Ook de rentevoeten schommelen, dus kijk en vergelijk!
💡 Wat met de btw? Leen je die mee?
Goeie vraag! Ben je btw-plichtig, dan moet je wel degelijk rekening houden met de btw. Die kan je namelijk NIET lenen, omdat je die later recupereert. Je moet de btw dus zelf voorschieten en tijdelijk kunnen missen op je rekening.
Ben je niet btw-plichtig, dan mag je WEL de btw mee lenen. Bijvoorbeeld: een zelfstandig verpleegster kan een autolening aangaan voor het volledige bedrag, incl. btw.
Welke voorwaarden voor een zakelijk krediet?
De voorwaarden van een zakelijk krediet hangen ten eerste af van het type lening. Neem dus altijd je tijd om de voorwaarden en uitsluitingen grondig te checken bij elke lening die je aangaat als zelfstandige.
Ten tweede hangt alles ook sterk af van de maatschappij. Als de bank zegt dat je 40 % eigen middelen moet voorleggen, dan moeten we ofwel meegaan in dat verhaal, of we trachten een andere partij te zoeken met andere voorwaarden. Banken kunnen ook vragen om waarborgen, om hun eigen risico te verminderen. Maar waarborgen kunnen je eigen inbreng nooit volledig vervangen.
Als je leent van jezelf of dichte familie zonder tussenkomst van de overheid of een maatschappij, dan ben je uiteraard vrij en zijn er geen afdwingbare voorwaarden.
💡 Is leasing of renting ook een optie?
Naast lenen heb je ook leasing of renting, nog steeds populair voor bedrijfswagens. Weet dat je in dat geval geen eigenaar bent van de investering. De wagen is nooit echt van jou, terwijl je ermee rondrijdt en er toch voor afbetaalt.
Ik zeg altijd: leasing of renting is als trouwen. Allemaal goed tot het moment dat je wil scheiden. Dan kost je dat een flinke som extra. Daarom ben ik toch meer voorstander van een zakelijke lening.
Nog enkele cruciale leentips
👉 Sta je als zelfstandige voor een opstart of doorgroei?
Neem dan van bij het begin het volledige financiële plaatje mee. Denk niet: ik zie wel hoe het loopt. Je bent ondernemer, je wil groeien, dus neem alle facetten mee in je berekening. Streef naar best case scenario, hou rekening met worst case scenario en stem je zakelijke lening hierop af.
👉 Ben je een doorgroeier en heb je al zakelijke kredieten lopen?
Neem die dan eerst onder de loep. Het kan best zijn dat het daar optimaler kan, dat je eerst moet herorganiseren. Je kan fout gegroeid zijn of het kan fout geïnstrueerd zijn. Vertrek van een gezonde fundering.
👉 Denk je eraan je zakelijke lening zo kort mogelijk af te betalen?
Niet doen. Spreiden is het sleutelwoord. Laat de afbetalingstermijn zo goed mogelijk samenlopen met de afschrijvingsperiode. Voor roerende goederen (machines, wagens, …) kan je dit makkelijk toepassen. Zo heeft dat de minst negatieve weerslag op je bankrekening.
Succes! 🍀
📖 Extra leestip: wat is je omzetcijfer?
Je omzetcijfer, wat zegt dat eigenlijk? Dat kom je te weten in dit artikel: Wat is je omzetcijfer? Je krijgt het verschil uitgelegd met je brutowinst, je winst voor belasting én je leert zelf je omzetcijfer berekenen. Slim ondernemen begint hier. 😉
Groeien als ondernemer én als mens?
Dat is wat we doen bij de #cooldownlevelup community.
Meld je hieronder aan voor onze maandelijkse nieuwsbrief met waardevolle ondernemerstips. Nu eens over je cijfers (zoals in deze blog), dan weer over je soft skills.
Heb je een vraag? Dan zijn Karin & Krist maar 1 mailtje verwijderd.
KARIN BEECKMAN
Financieel expert
Karin runt al meer dan een kwarteeuw haar eigen boekhoudkantoor, met succes. Haar jarenlange ondernemerskennis en knowhow gebruikt ze graag om anderen te begeleiden en vooruit te helpen. Nee, zij is geen gewone accountant. Als financieel expert en mentor durft Karin ook de kansen en bedreigingen van het ondernemen uit te lichten. Haar aanpak is no-nonsense en gevaarlijk to-the-point.
